CBS microdata ter ondersteuning van Zorgzame Gemeenschappen

Het afgelopen jaar heeft ahti i.s.m. Vilans een pilot project uitgevoerd waarin onderzocht is in hoeverre CBS microdata Zorgzame Gemeenschappen – initiatieven die zich bezig houden met het ondersteunen en versterken van netwerken van mensen in de buurt – kan ondersteunen. Immers: inzicht in de doelgroep en de (kosten)effectiviteit van Zorgzame Gemeenschappen kan een waardevol handvat zijn tijdens gesprekken waarin de toekomst van deze initiatieven centraal staat. Lees hier meer over het project en de bevindingen.

Context

Door vergrijzing zijn de uitdagingen in de zorg groot en de urgentie voor oplossingen net zozeer. Zorgzame Gemeenschappen zouden een belangrijke rol kunnen spelen in het houdbaar houden van zorg en ondersteuning voor alle inwoners. De kans dat deze initiatieven tegen forse knelpunten aanlopen is echter groot. Deze knelpunten worden ervaren op uiteenlopende gebieden waaronder financiën, wet- en regelgeving en samenwerking met de gemeente, aanbieders van zorg/ondersteuning en zorgverzekeraars. En dat is zonde, onder meer omdat ze de potentie hebben om bij te dragen aan het opvangen van uitdagingen in de zorg. Met dit gegeven in het achterhoofd, heeft Vilans de ambitie om de impact van Zorgzame Gemeenschappen beter in kaart te brengen. Immers: inzicht in het effect en kosteneffectiviteit van Zorgzame Gemeenschappen kan mogelijk ondersteunend werken, wanneer Zorgzame Gemeenschappen bij bestuurders en overheden praten over het wegnemen van de ervaren knelpunten. Het afgelopen jaar hebben Vilans en ahti samen onderzocht in hoeverre CBS microdata kan bijdragen aan deze ambitie.

Onze aanpak

Het hoofddoel van het project was om te onderzoeken (doelstelling 1) of en (doelstelling 2) hoe de impact zorgzame gemeenschappen bepaald kan worden o.b.v. CBS microdata. Een belangrijk onderdeel van doelstelling 1 was het evalueren van de haalbaarheid van de verschillende stappen in het traject voorafgaand aan en na afronding van de analyse: van het verkrijgen van toestemming van het CBS voor de uitvoering van dit project, tot aan het ophalen van informed consent van de leden en de geanonimiseerde en geaggregeerde resultaten buiten de beveiligde omgeving van het CBS brengen.

Bij wijze van pilot hebben we dit proces doorlopen in samenwerking met 2 grootschalige en gevestigde initiatieven, zogenoemde ‘koplopersinitiatieven’. Het analyse-doel van het project was om mensen die lid zijn van de Zorgzame Gemeenschappen te vergelijken met andere mensen uit dezelfde buurt die geen lid zijn, op het gebied van demografie, zorggebruik en zorgkosten. Voorbeelden van vragen waar we geïnteresseerd in waren:

1. Welke mensen worden er bereikt door de Zorgzame Gemeenschap? En komt dit overeen met de doelgroep van het initiatief?
2. Hoe verhoudt het zorggebruik van mensen die lid zijn van de Zorgzame Gemeenschappen zich tot niet-leden? En de kosten?
3. Hoe beïnvloed een initiatief het gebruik van zorg uit de WMO? En de leeftijd waarop mensen voor het eerst gebruik maken van de WLZ?

Dit hebben we geleerd

Met de inzet van medewerkers en vrijwilligers van beide koplopersinitiatieven hebben we dit project grotendeels succesvol kunnen uitvoeren. De belangrijkste lessen die we hebben geleerd

1. Het is mogelijk én in potentie zeer waardevol om onderzoek te doen naar Zorgzame Gemeenschappen d.m.v. CBS microdata. (doelstelling 1)
2. Er zijn grofweg 2 aanvliegroutes om Zorgzame Gemeenschappen in kaart te brengen: 1) door leden van de initiatieven te vergelijken met andere bewoners uit de buurt; 2) door het doelgebied van de Zorgzame Gemeenschappen te vergelijken met andere gebieden, die in bevolkingssamenstelling vergelijkbaar zijn. (doelstelling 2)
3. Naar aanleiding van de resultaten van onze pilot en na gesprekken met stakeholders is vastgesteld dat de 2^e aanvliegroute de meeste potentie heeft. (doelstelling 2)

Door onvoorziene omstandigheden hebben Vilans en ahti meer tijd besteed aan de voorbereidende fase in dit traject en zijn we nog niet toegekomen aan de analyses die horen bij de bovengenoemde 2^e aanvliegroute. Vilans en ahti zijn in gesprek om dit project voort te zetten om – met de 2^e aanvliegroute als uitgangspunt – verder te onderzoeken wat de beste manier is om de impact van Zorgzame Gemeenschappen te evalueren o.b.v. CBS microdata.

Verder lezen?

Benieuwd naar de verschillende fases die we hebben doorlopen en resultaten van de analyse? Lees dan verder in dit document. Hierin vind je de highlights van presentaties die we tijdens 2 gezamenlijke sessies hebben besproken.

Resultaten gebaseerd op eigen berekeningen van ahti op basis van niet-openbare microdata van het Centraal Bureau voor de Statistiek.