De afgelopen ahti Connect van dinsdag 11 februari stond in het teken van innovatie in de ouderenzorg. Een groeiende groep ouderen blijft steeds langer thuis wonen. Zelfstandig zolang dit gaat en waar nodig met ondersteuning van zorgprofessionals en mantelzorgers zoals familie, vrienden en buren. Toch is deze steun niet altijd voldoende en groeit het aantal kwetsbare ouderen dat op de spoedeisende hulp terechtkomt en moet worden opgenomen. Dit is zowel nadelig voor het ziekenhuis als voor deze groep ouderen. Zij hebben vaak een lang ziekbed en het ziekenhuis is voor hen geen optimale omgeving om te herstellen. Robert Thijssen (SIGRA) ging in op de huidige situatie in ouderenzorg en welke innovaties er mogelijk zijn om deze specifieke zorg te kunnen verbeteren. Monique Slee-Valentijn (Cordaan) haalde de Wijkkliniek als praktijkvoorbeeld aan en legde uit wat het belang is van een dergelijke zorgvoorziening.

Innoveren binnen de ouderenzorg

Hoe helpen we kwetsbare ouderen nu en in de toekomst? was de centrale vraag die Robert Thijssen wilde beantwoorden. Al snel bleek daar niet één antwoord op te zijn, maar eerder een breed scala aan dingen die gedaan moeten worden. ‘Arbeidsmarkt en onderwijs’, ‘integrale zorg’ en ‘ICT & innovatie met e-health’ zijn de lijnen waarlangs SIGRA werkt.

Als je naar de arbeidsmarkt kijkt in de zorg, zie je dat het ziekteverzuim hoog is en veel mensen binnen één jaar hun baan zelfs verlaten (zie PowerPoint). Er is een groot tekort aan personeel in de zorg, met meer dan duizend open vacatures momenteel in Amsterdam. Al worden er nu wel meer mensen opgeleid voor de zorg, het gat zal niet gevuld kunnen worden in een toekomst waarbij het aantal ouderen ook stijgt. Iedere innovatie die arbeidsbesparend of arbeidsversterkend is, telt dus! Slim incontinentiemateriaal meters of dicteer software zijn hier voorbeelden van. Ook de digivaardiheid van mensen verbeteren kan gemiddeld honderd uur per persoon per jaar aan tijd opleveren. Mensen hierin opleiden is dus wel degelijk van belang!

Samenwerken om tot gepaste oplossingen te komen

Belangrijk is het samenwerken met meerdere partijen door het sluiten van coalities. Zo is SIGRA nu samen met de Gemeente Amsterdam, Cliëntenbelang Amsterdam en met het Zilveren Kruis aan het nadenken hoe de zorg voor ouderen in de regio te verbeteren. In de ICT visie van SIGRA laten ze in plateau’s zien waar de verschillende samenwerkingsvraagstukken zijn ondergebracht. Dat start vanaf interne processen binnen organisaties via informatie uitwisseling tussen verschillende organisaties, het betrekken van de zorggebruiker tot en met het samenwerken op het gebied van data analyse.

Andere vormen van samenwerking zijn het gezamenlijk organiseren met partners als bv ahti, Amsterdam Economic Board en Smart Health Amsterdam van de regionale voorronde van de zorginnovatieprijs, ZORG2025 en Hacking Health Amsterdam. Een voorbeeld van een innovatie die de regionale voorronde won is het thuis kunnen doen van een oogmeting middels een webcam. Het doel is om tijd en kosten te besparen van de oogarts.

SIGRA Innovatie Lab als ideeëngenerator

SIGRA heeft een innovatie lab waar juist de complexe samenwerkingsvraagstukken worden behandeld. Een voorbeeld is het maken van een simulatiemodel om knelpunten in de zorglogistiek te voorspellen voor 75-plussers. Met behulp van stochastische wiskunde en data analytics wordt er gekeken naar oplossingen om deze knelpunten te doen verdwijnen. Een andere innovatie is het inzetten van kunstmatige sociale intelligentie middels robots. Een gesprek met een autonome robot kan zeer effectief zijn om basisinformatie van een patiënt te verzamelen. Dit scheelt afhankelijk van de vragenlijst(en) veel tijd per patiënt. Het resultaat is een gesprek tussen arts en patiënt die veel gerichter en effectiever is en het inperken van wachttijden voor de patiënt.

Zoals de geschiedenis leert is bij grote opgaven en crisis samenwerken het meest probate middel gebleken. Het zal echter een moeilijke opgave blijven om voor ouderen in de toekomst goede zorg te kunnen leveren. De opgave verandert namelijk niet, maar we moeten met z’n allen:
1) de ervaren kwaliteit van zorg verbeteren,
2) de gezondheid verbeteren,
3) de kosten verlagen,
4) en de werkomstandigheden en beleving van zorgprofessionals verbeteren.

Bekijk hier de PowerPoint presentatie van Robert Thijssen  

De patiënt als middelpunt binnen ouderenzorg

Met veel verschillende ervaring in de ouderenzorg kan Monique Slee-Valentijn vanuit meerdere perspectieven vertellen over de veranderingen in de afgelopen twintig jaar. Wat juist opvalt, is dat er nauwelijks iets is veranderd in de organisatie van de ouderenzorg. In Nederland wordt er in ketens gedacht: een eerste en een tweede lijn, waarin mensen continue naar elkaar verwijzen. Het systeem dwingt een arts niet om alle informatie te verkrijgen over een patiënt omdat bepaalde informatie niet relevant is voor het deel van de keten waarin de arts zich beweegt. Oudere patiënten zijn hier het meest de dupe van. In plaats van de patiënten als middelpunt te hebben, dwingt het systeem de professionals in de gezondheidszorg zichzelf als middelpunt te beschouwen. Bovendien spreekt ook elke professional en elk deel van de keten een ‘andere taal’.

Monique Slee-Valentijn probeert bij Cordaan juist deze verschillende werelden met elkaar te verbinden, hen te leren eenzelfde taal te spreken, en meer te organiseren zodat de patiënt daadwerkelijk het middelpunt is. De Wijkkliniek is een initiatief van hoogleraar Bianca Buurman uit het AMC, in samenwerking met het Zilveren Kruis en Cordaan. Monique is heel blij dat zij daar met hara achtergrond en persoonlijke drive leiding aan mag geven..

De Wijkkliniek, ziekenhuiszorg binnen de muren van een verpleegtehuis

Na een opname op de spoedeisende hulp blijkt 33% van de ouderen een jaar later niet meer te leven. Een op de vijf ouderen komt ook weer snel terug bij de spoedeisende hulp. Ten slotte, blijkt er ook een groot functieverlies te zijn na een opname. Door de immobilisatie in het ziekenhuis blijkt het herstel moeilijker te gaan en is het functieverlies soms permanent. Om deze daling te voorkomen, is de Wijkkliniek ontstaan. Naast de spoedeisende zorg die de patiënt nodig heeft, speelt het werken aan het herstel ook een prominente rol. Dit om functieverlies zoveel mogelijk te verlagen. Kortom, een Wijkkliniek is er om ziekenhuiszorg te leveren binnen te muren van een verpleegtehuis.

Doelstellingen en resultaten van de Wijkkliniek

De doelstellingen van de Wijkkliniek zijn:
1) Reduceren van heropnames
2) Stimuleren van het oude niveau van functioneren
3) Ontslag naar huis waar mogelijk
4) Aandacht geven voor mantelzorg
5) Verlagen van de post-acute zorgkosten

De pilot is nog niet erg groot, maar de eerste resultaten lijken positief. Na zeven dagen mogen al veel mensen na hun opname weer terug naar huis in plaats van de tien die waren voorgenomen. Van de 150 gevallen, hoefde er maar 3% weer terug naar het ziekenhuis. Er is nu een steeds betere bezetting, dus er kunnen binnenkort meer resultaten worden laten zien.

De patiënten van de Wijkkliniek zijn tot dus ver tevreden over deze oplossing. Het is er bijvoorbeeld rustiger, ze beleven het als een hotelervaring en het is niet te vergelijken met een ziekenhuis. Een citaat van één van de patiënten is dan ook: “Als je het vergelijkt met het ziekenhuis, nou ja.. Dan is de Wijkkliniek net een kruidenier en het ziekenhuis is dan een groothandelaar. Nou, ik kom liever bij een kruidenier.”

Bekijk hier de PowerPoint presentatie van Monique Slee-Valentijn