We hebben allemaal te maken met een stijgende zorgpremie door de stijgende zorgkosten. Om de kosten in de hand te houden of in te dammen, moeten we vertrouwen op verschillende systemen, rekenmodellen en menselijke redelijkheid. Een belangrijke voorwaarde is een juiste balans te vinden tussen goede zorg, hoge kwaliteit en beheersbare kosten. De ahti Connect van afgelopen donderdag 23 mei stond in het teken van succesvolle businessmodellen in de zorg en nieuwe financieringsmodellen als basis voor value based healthcare om daarmee de zorg beter en betaalbaarder te krijgen.
Financieringsstructuur in de zorg
Gastspreker Jeroen Kemperman van Zilveren Kruis liet een aantal uitdagingen van de hedendaagse zorg zien, waaronder de vergrijzing, die van invloed kan zijn op de financieringsstructuur. Daarbij is volgens hem de gezondheidszorg vooral nog gericht op het in leven blijven en niet zozeer op het gezond blijven. Dat maakt onze financieringsstructuur daarom niet zo efficiënt. “De curatieve zorgkosten zijn in Nederland lager dan in de ons omringende landen, echter de kosten voor niet-curatieve zorg zijn in Nederland een stuk hoger. 80% van de zorgkosten wordt gemaakt in het laatste levensjaar van patiënten.
Er is wel een voordeel aan deze grote uitdagingen binnen de zorg: de meeste grote innovaties en doorbraken ontstaan pas als de nood hoog is. Niemand gaat heel hard aan een oplossing werken voor een probleem dat er nog niet is. Hoe groter de problemen, hoe meer oplossingen er komen.
Het Nederlandse zorgsysteem is uniek omdat 100% van de populatie toegang heeft tot alle zorg. Minder dan 4% van de mensen wereldwijd leeft in een land waar dat zo is. De krantenkoppen in Nederland zijn vrij negatief over het zorgsysteem, maar de situatie hier is best heel goed. Het is een grote luxe dat je je over de toegang tot zorg geen zorgen hoeft te maken als je ziek wordt.
In Nederland heersen wel andere problemen. Het aantal mensen in de GGZ is nu 540 op 100.000 tegenover gemiddeld 9 op 100.000 in de wereld. Op dit gebied hebben we dus wel iets te doen. De oplossing is niet alleen om hier meer budget naar toe brengen. Ook de behandeltrajecten zelf moeten beter, door betere onderling afstemming en begeleiding. Er zijn nog grote puzzels op te lossen.
Financieringssystemen in Nederland
Nederland maakt voor de financiering van de zorg gebruik van 4 systemen: De vrijwillige aanvullende verzekering, de verplichte basisverzekering, de wet langdurige zorg (WLZ) en de wet maatschappelijke ondersteuning (WMO).
We experimenteren met 3 van deze systemen:
- De vrijwillige aanvullende verzekering is gebaseerd op het vrije-markt principe, maar dit werkt eigenlijk niet zo goed. Het wordt afgetopt, waardoor je een maximaal budget mag gebruiken voor je tandarts per jaar. Voor risico’s en solidariteit werkt dit dus niet zo goed.
- De verplichte basis verzekering: Dit werkt wel heel goed, het zijn private partijen die een publieke regeling uitvoeren.
- De WLZ is organisatorisch en administratief erg moeizaam. De uitvoering hiervan door openbare partijen maakt het erg duur en er is moeilijk te sturen op de (kwaliteit van) uitvoering.
Het is op zich mooi dat iedereen verplicht verzekerd is, maar iedereen die gezond en/of jong is en dus weinig gebruikt maakt van zorg, betaalt wel heel veel voor anderen.
‘Doorbraken en business modellen voor goede en betaalbare zorg’.
Je hebt schaarste nodig voor een doorbraak. Innovatie is namelijk niet zo makkelijk. Als er geen noodzaak is tot verandering, gebeurt het niet. Meestal moet er eerst iets misgaan, zoals bijvoorbeeld bij Slotervaart Ziekenhuis, voordat er iets verandert.
Zilveren Kruis houdt zich volop bezig met o.a. de volgende briljante businessmodellen & ontwikkelingen:
- Mantelzorg door familie en buren stimuleren.
- Medewerkers van bedrijven gezonder laten leven.
- Meer inzetten van Eurocross, voor een veiliger thuis.
- De app Hartwacht inzetten, waardoor mensen met hartziekten zelf beter kunnen sturen op hun behandeling.
- De ontwikkeling van virtuele ziekenhuizen en algoritmen, voor betere en betaalbare zorg.
Waarde gedreven betalingen
De tweede gastspreker was Jan Willem Kuenen van Boston Consulting Group, die kwam vertellen over waarde gedreven betalingen (Value-Based Payments). “De kosten van de zorg nemen in de hele wereld toe, terwijl dat niet altijd leidt tot betere zorg. We krijgen er ook niet meer levensjaren voor terug. Meer betalen levert dus niet persé meer op. Innovaties brengen ook steeds meer kosten voor de zorg met zich mee, en er zijn helaas maar heel weinig innovaties die bijdragen aan lagere kosten.
De zorgfinanciering van ziekenhuizen is tegenwoordig opgedeeld in bundels van behandelingen. Er wordt dus niet gedeclareerd voor een losse pleister of een prik, maar het gaat bijvoorbeeld over het behandelen van een patiënt met een bepaald ziektebeeld voor een periode tot 2 jaar, inclusief de nazorg. Dat is een mooie ontwikkeling.
Er ontstaan langzaam in Nederland en daar buiten nieuwe systemen waar we bij toewijzing van verwijzingen ook kijken naar de kwaliteit van de geleverde zorg. In Zwitserland zijn er bijvoorbeeld huisartsen die bonussen tot 10% kunnen krijgen als de kwaliteit hoger ligt dan de afgesproken waarde en de totale zorgkosten daardoor ook lager uitvallen. In Zwitserland leidde dit niet alleen tot betere kwaliteit maar ook tot lagere kosten.
Het huidige zorgsysteem helemaal omgooien is bijna onmogelijk. Een raket moet genoeg kracht hebben om van de grond te komen, en het ziet er nu niet naar uit dat dat in Nederland zo is. Daarbij is de vraag ook nog eens hoe het ideale plaatje er dan uit zou zien. Veel dingen gaan bij ons wel goed. En niet alles wat in het ene land goed werkt, werkt ook zo in een ander land.
Succesfactoren en leermomenten van modellen uit verschillende landen
- Je moet gezamenlijk transparantie creëren over de uitkomst. Anders heb je het steeds alleen maar over kosten, terwijl je het eigenlijk wilt hebben over de uitkomst van geleverde zorg. Eerst moet de uitkomst voor iedereen helder zijn.
- Wie vertrouw je als het gaat om kwaliteit? De arts, niet de verzekeraar. Dat is cruciaal. Als je hieraan bij wilt dragen moet er een veilige omgeving zijn voor artsen.
- Je moet corrigeren voor verschillen in populatie. Je moet in staat zijn om te weten wat de bijbehorende risico’s zijn en wat dan de verwachte kosten zijn.
- Je moet toestaan dat er innovatieve manieren komen om de zorg te leveren. Vrijheid in zorglevering. Protocollen moeten dus niet altijd 100% leidend zijn. En dat hoeft ook niet als de uitkomsten wel transparant en goed zijn.
Op basis daarvan komen we tot 3 interventies voor Nederland om de kosten te laten dalen:
1) Denk er bij specifieke ziekenhuizen over na hoe je ze zou kunnen motiveren om te krimpen terwijl de kwaliteit van de geleverde zorg wel goed blijft of verbetert. Bijvoorbeeld: als in het ziekenhuis de huidige kostenontwikkeling kan dalen, dan wordt de winst gedeeld.
2) Een bundel kan werken voor bepaalde behandelingen (knieën e.d.), en dit kan nog verder gaan: heeft een patiënt minder complicaties en/of minder pijn, dan krijgt het ziekenhuis een bonus.
3) Een bredere rol van de huisarts, waarbij deze meer op gaat treden als de ‘partner van de patiënt’ in plaats van als ‘gate keeper’. En waardoor deze zo helpt te voorkomen dat gezondheid en kostenproblemen ontstaan.
Het is steeds het bijstellen en verbeteren van het bestaande systeem. Dus net iets betere bundels en andere zaken toevoegen in de afspraken die invloed hebben op de kwaliteit.
Leiderschap is cruciaal voor dit soort trajecten. Leiders die mensen mee kunnen nemen. Ook moet er vertrouwen ontstaan tussen payer-provider-patiënten.”
Save the date!
Het tweede seizoen van ahti Connect zit er weer op. De volgende editie vindt plaats na de zomer. Wil je op de hoogte blijven van deze en andere ahti activiteiten, meld je dan aan voor onze nieuwsbrief.